Antakya’daki St. Pierre, Kültür ve Turizm Bakanlığı başta olmak üzere, neredeyse her kaynakta Hıristiyanlığın birinci kilisesi olarak geçiyor. Lakin Anadolu kültürü tarihçisi ve Türkolog Ali Canip Olgunlu, Ayasofya / Karadaki En Büyük Yelkenli isimli kitabında bunun yanlışsız olmadığını, dünyanın birinci kilisesinin Antakya’da değil Konya’da olduğunu yazıyor.
Ali Canip Olgunlu, Independent Türkçe’de yer alan haberde, dünyanın birinci kilisesinin neden Konya’da olduğunu şöyle açıklıyor:
İLK 7 KİLİSE ORTASINDA YOK
“Antakya’daki St. Pierre bir kilise değil ‘kenise’dir. Kenise, bir bina ismi değildir. Saklı bâtın ibadet edilen yer manasına gelir. Anadolu’da birçok yerde zımnî bâtın mağaralar var. İsa’dan sonra havarileri cemaat oluşturmak için her yerde bilhassa de saklanabilecekleri mağarada hem ibadet ediyorlardı hem de bu dini yaymaya çalışıyorlardı. Mağaraların tercih edilmesinin ana sebebi barınmak olmakla birlikte İsa’nın bir mağarada dünyaya gelmesiyle de öne çıkan tarihi bir yöneliştir. İnançsal sebeplerle bâtın zımnî ibadet edilen bu yerlere ‘kenise’ denir. Hasebiyle St. Pierre birinci keniselerden bir adedidir. Oralar günümüzde anlaşıldığı manada kilise değil kenisedir. Ayrıyeten o tarihte Hıristiyanlık legal değildi. Roma Hıristiyan değildi. Roma bu yüzden Hristiyanlar’a karşı güzel görülü değildi. Yani bir kilisede açıkça ibadet etmeleri mümkün değildi.
Zaten Antakya’daki St. Pierre, dünyanın birinci yedi kilisesi ortasında da yoktur. Yalnızca kenise olmakla birlikte birinci kilise olarak sayılan kiliseler; Efes, İzmir (Smyrna), Bergama, Thyateira (Akhisar), Sardes (Salihli), Philadelphia (Alaşehir) ve Laodikeia (Denizli). Görüldüğü üzere Antakya St. Pierre, birincilere dâhil edilmemekle birlikte dünyanın birinci kilisesi olarak işaret edilmesi anlaşılır üzere değildir.
İLK KİLİSEYİ HELENA KONYA’DA YAPTIRDI
Dünyanın birinci kilisesi, Konya yakınlarındaki Sille yerleşkesinde, ‘Hristiyanlar’ın annesi’ olarak bilinen Constantin’in Annesi Helena tarafından sağlanan özgürlük ile 327 yılında inşa edilen ve günümüzde de Azize Helena ismiyle bilinen kilisedir. Bu kilise, Roma’nın Hıristiyanlığı özgür bırakmasından üç yıl evvel inşa ediliyor.
Helena, Kudüs’e yaptığı hac seyahati sırasında Sille’ye uğrar ve orada bulunan inananlar için ibadethane yapma imkanı sağlar. Bunu yalnızca Helena üzere güçlü ve inaçlı bir imparatoriçe yapabilirdi.
Bu bağlamda Sille, Azize Helena Kilisesi dünyanın birinci, birinci Ayasofya olarak isimlendirilen Megale Ekklesia ise Anadolu’nun hasebiyle dünyanın ikinci kilisesidir. Megale Ekklesia, inşa edilmesinden 44 yıl sonra İmparator Arkadios vaktinde çıkan bir ayaklanma sonucunda yanarak yok olur.”
HIRİSTİYANLARIN ANNESİ HELENA KİMDİR?
M.S. 250 yılında Drapene’de dünyaya gelir. Kocasının kendisini asil bir aileden olmadığı gerekçesiyle boşamasına karşın oğlu Constantin imparator olunca Helana İmparatoriçe unvanına kavuşmuştur. Seksenli yaşlarında Kudüs’e hac seyahatine çıkar. Hz. İsa’ya ilişkin kutsal eşyaları bularak beraberinde Constantinapolis’e getirir. Bu kutsal emanetlerden bir tanesi, Hristiyan dünyası için birinci şehit sayılan Aziz Stefanos’un kemikleridir. Aziz Stefanos, Hristiyanlığa inandığı için Kudüs’ten kovulup taşlanarak öldürülen birinci inanandır. Vakti aşikâr olmamasına karşın 26 Aralık tarihinde bu olayın gerçekleştiğine inanan Hristiyanlar için sevgilinin yortu günü 26 Aralık olarak anılır.
Dindar, hayırsever, bağışlayıcı bir hayat süren Helena’ya, İznik konsil babaları ‘Hristiyanlar’ın annesi’ unvanını verirler. Öte yandan M.Ö. 31 yılından sonra Roma imparatorları “Caesar Augustus” unvanını alırken imparator eşlerine de “Augusta” unvanı verilir. Birinci kere Helena, imparator eşi olmamasına karşın oğlu vasıtasıyla bu unvanı almıştır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
